Historie

Algemeen
Hieronder de beknopte geschiedenis van (de) AMVJ.

- - - -

Bekijk hier het artikel uit het Parool over de geschiedenis van AMVJ in de serie 'Pronkstukken' (9 november 2009).

Bekijk hier de Lustrumuitgave van de Tikke Takke bij het 50-jarig bestaan in 1972. Of de korte historische schets die verschenen is n.a.v. de officiële opening van het AMVJ Sportcentrum op 28 januari 2008.

De Amstelveense media hebben ook aandacht besteed aan de opening.
Artikel Amstelveenweb
Fotoreportage Amstelveenweb Maart 2015: +650 leden, 49 teams

De voorlopers van AMVJ en de eerste jaren
Op 17 november 1909 wordt de 'Amsterdamsche Jongemannenvereniging' (AJMV) opgericht. De doelstelling van de vereniging werd beschreven in het eerste nummer van clubblad 'De Jonge Man':

"Zij beoogt het geestelijk, lichamelijk en maatschappelijk welzijn van de Jongemannen in Amsterdam onder alle klassen des volks. (...) Zij stelt een krachtige zedelijke organisatie tegenover de machtige verleiding waar zoo menig jong man in een groote stad bloot staat."

De AJMV -de voorloper van AMVJ- wordt gesticht naar het voorbeeld van de Amerikaanse YMCA (opgericht in 1855). De YMCA had in verschillende grote steden in Amerika huizen waar leden konden wonen.

Op 18 november 1918 -één week na het einde van de Eerste Wereldoorlog- wordt de 'Amsterdamsche Maatschappij voor Jongemannen' (AMVJ) opgericht, een gevolg van het samengaan van AJMV en de 'Christelijke Jongemannen Vereniging Excelsior'. Over Excelsior is weinig bekend, wel dat de doelstellingen zo dicht bij die van AJMV lagen dat een apart verdergaan onzinnig werd geacht. Op 7 februari 1919 ontvangt de nieuwe vereniging de Koninklijke goedkeuring. De doelstelling wordt gegeven in het eerste nummer van het maandblad van de AMVJ 'De Stuwing':

"De harmonische, dit is geestelijke, verstandelijke, lichamelijke en maatschappelijke ontwikkeling van het Nederlandsche volk."

De eerste taak die het bestuur wilde volbrengen was het vinden van een gebouw waar jonge mannen konden wonen. Het eerste huis werd gevonden in de Wanningstraat 1-12. Het AMVJ-kantoor was destijds gevestigd aan de Nieuwe Herengracht 6-18. Later werd een tweede verenigingshuis geopend in de Quellijnstraat 47-49.
Op zondag werden bijeenkomsten georganiseerd in de aula van het Amsterdamsch Lyceum. Zomerkampen, buitenlandse reizen en sport hoorden al snel tot de vaste activiteiten van de club.

Op 11 mei 1928 werd het Centraal Gebouw geopend. In dit gebouw, op de hoek van de Vondelstraat en het Leidschebosje konden honderden leden wonen. Tegenwoordig is het Barbizon Centre Hotel hier gevestigd.

Ook was er een grote zaal met orgel, een zwembad (later het laatste particuliere bad in Amsterdam), een studiezaal, een bibliotheek enz.. De zaal was zo groot dat er diverse zaalsporten (o.a. volleybal en basketbal) konden worden gespeeld en theater -en muziekuitvoeringen konden plaats vinden.

Aan het einde van de zeventiger jaren werd dat gebouwencomplex verkocht voor ruim zeven miljoen gulden. De sportclubs op het Loopveld waren alle noodlijdend -behalve de tennisvereniging- en het sociaal-culturele werk in het 'Centraal Gebouw' aan het Leidsebosje kwijnde weg. Bovendien werkten in het hotel meer dan vijftig mensen, waardoor AMVJ zware verplichtingen had, waaronder loon, pensioenen enz. Kortom, te zware lasten en te grote risico's voor een omni-sportvereniging. Was het gebouwencomplex toen niet verkocht, dan bestond er waarschijnlijk nu al lang geen AMVJ meer maar alleen nog een tennisvereniging onder die naam.

Latere geschiedenis van AMVJ

Over de vroegste geschiedenis van AMVJ is redelijk eenvoudig het een en ander te vinden in onder meer het Gemeentearchief van Amsterdam. Na de Tweede Wereldoorlog wordt de vereniging op de schop genomen. De naam verandert van 'Amsterdamsche Maatschappij voor Jongemannen' in 'Algemene Maatschappij voor Jongeren' waarmee de aanduiding AMVJ blijft bestaan. Ook in andere steden in Nederland worden AMVJ-afdelingen opgericht, bijvoorbeeld in Rotterdam en Eindhoven.In 1970 wordt de doelstelling opnieuw geformuleerd:

"De stichting AMVJ gaat ervan uit dat de mens als enige en ondeelbare eenheid 'mens in relatie' is en wil zich ten dienste stellen van jongeren en ouderen om met hen creatief en recreatief bezig te zijn, opdat een ieder in vrijheid kan deelnemen aan en werken in de maatschappij in al zijn aspekten. (...) De stichting zelf ontleent dit doel aan het evangelie."

Overigens bestaat de band met de YMCA dan nog steeds. In 1972 voldoet AMVJ tienduizend gulden aan achterstallige contributie aan de Amerikaanse zusterorganisatie.

 

Het oorspronkelijke logo had de kleuren oranje en zwart. Na de Tweede Wereldoorlog zijn de kleuren van AMVJ aangepast en deed het nu bekende bordeauxrood zijn intrede. Reden voor deze omschakeling was de NSB die ook de kleuren oranje en zwart gebruikte. Het logo was gebaseerd op dat van de YMCA.

AMVJ sportverenigingen

Sport paste uitstekend in het kader van de lichamelijke ontwikkeling van de jonge mannen, één van de doelstellingen van AMVJ. Op de zomerkampen, op de Paalberg in Ermelo, werd dan ook veelvuldig aan verschillende sporten gedaan. Al in april 1921 wordt hockey genoemd, samen met onder andere voetbal. Dit is anderhalf jaar vóór de daadwerkelijke start van de hockeyclub. In 1972 wordt 1922 aangenomen als oprichtingsdatum.

Uiteindelijk vinden vele sporten en verenigingen binnen AMVJ een plaats.

Hier een incomplete lijst (van niet alle verenigingen is de oprichtingsdatum bekend).

• Padvinderij (1912-1972)
• Voetbal (1922)
• Honkbal (1923 of 1980), in 2014 opgegaan in AHC Quick
• Hockey (1922)
• Basketbal (1930, introductie van de sport in Nederland)
• Schermen
• Tafeltennis (1927)
• Volleybal
• Zwemmen
• Roeien
• Zeilen
• Atletiek
• Tennis
• Schaatsen
• Biljart
• Bridge
• Fotografie
• Muziek, hoorspelen, toneel, dansen en musicals
• Golf (sinds september 2003)

Om deel te nemen aan deze sporten moest je lid worden van de AMVJ. Was je jonger dan 18 jaar dan moest je lid worden van de jeugdafdeling FAMOS. FAMOS was gevestigd in de Vondelstraat, nog geen 100 meter van het hoofdgebouw. Werd je 18 jaar dan ging je over naar AMVJ. De contributie betaalde je aan de AMVJ, die alle rekeningen en kosten betaalde voor de verenigingen. Geen enkele verenging had een penningmeester. Dit kwam pas rond 1970.

AMVJ hockey is onder een andere naam opgericht. Nadat in september 1922 de eerste velden in gebruik zijn genomen, wordt het eerste voorstel voor de naam van de vereniging in november van dat jaar aangenomen. De gecombineerde hockey- en voetbalvereniging krijgt de naam 'Concordia'.

De velden liggen aan de Schinkel, vlakbij wat later het Olympisch Stadion zou worden. AMVJ speelde op zaterdag competitie. De velden werden op zondag verhuurd aan de vereniging 'Pinokkio', die later (in 1945) met 'Oh Kay' fuseerde tot 'Pinoké'. In het kasboek uit 1934 staat een betaling van 235 gulden aan Pinokkio voor terreinhuur. In 1922 was van dit alles in elk geval nog geen sprake: Pinokkio werd pas opgericht in 1932.

Na de andere naam en het andere logo, zal het niet als een verrassing komen dat ook het tenue er anders uitzag dan tegenwoordig. Het shirt was wit met een geel-zwarte V op de borst en de rug. De broek was zwart. In het seizoen 1924-1925 was het alweer anders: een verticaal geel-zwart gestreept shirt (zie afbeeldingen).

Concordia begon met onderlinge wedstrijdjes. In het AMVJ-blad 'De Stuwing' zijn verslagen te vinden en de stand in deze competitie. Er werd gespeeld door twee senioren- en twee juniorenteams. De contributie bedroeg destijds twaalf gulden voor AMVJ-leden en achttien gulden voor niet-leden. Een stick kostte toen zes gulden.

In maart 1923 wordt de oprichting van de honkbaltak van Concordia aangekondigd, terwijl in april al de eerste tekeningen van het clubhuis in De Stuwing staan. De uiteindelijke opening vindt plaats op 29 oktober 1923.

Na een seizoen van onderlinge wedstrijden, wordt er ook tegen andere verenigingen gespeeld. De eerste uitslagen:

 

• Concordia B - Houdt Braef Standt (HBS) 0-8
• A.H. & B.C. (Amsterdam) - Concordia junioren 13-0

Dit waren beide vriendschappelijke wedstrijden. De competitie waar Concordia zich voor inschrijft is die van de 'Haarlemsche Hockey Bond'. In deze competitie spelen de volgende teams:

• Bloemendaalsche Hockey Club III
• HBS I
• HBS II
• Musschen Haarlem Combinatie (MHC) III
• Concordia A
• Concordia B

Het mag duidelijk zijn dat de eerste competitie niet de meest succesvolle is. Het ontbreekt simpelweg aan ervaring. Toch wordt door Concordia A de derde plaats behaald in het eindklassement. De eerste overwinning is tegen MHC III: 6-3.

Seizoen 1924-1925 is in meerdere opzichten belangrijk. Allereerst ging de Haarlemsche Hockey Bond, in navolging van de Nederlandse Hockey Bond, over op de Engelse regels. Dat leidt in het begin van het seizoen tot de nodige verwarring. Voorheen was bijvoorbeeld stoppen van de bal met elk deel van het lichaam toegestaan. Shoot was dus géén overtreding! De wedstrijden begonnen -ook na elk doelpunt- met het nemen van een bully. Overtredingen werden niet bestraft met een vrije slag maar moesten ook door een bully worden beslist (dit was ook nog tot in de jaren zestig gebruikelijk).

De andere belangrijke gebeurtenis is het kampioenschap van Concordia A. In De Stuwing van mei 1925 is de wisselbeker afgebeeld. Ook wordt melding gemaakt van een clublied. Helaas zijn melodie noch tekst ergens terug te vinden.
In 1926 wordt Concordia opnieuw kampioen. Tegen die tijd is de Haarlemsche Hockey Bond omgedoopt tot Noord-Hollandsche Hockey Bond, mede op initiatief van Concordia. De reden hiervoor was de komst van enkele Gooise clubs. Eén van die Gooise teams, 'Kameleon', is opgericht als dependance van Concordia. De rol die Concordia had bij de naamsverandering en uitbreiding van de Haarlemsche Hockey Bond is een aanwijzing voor haar invloed bij het ontstaan van de zogenaamde 'onderbond' en het recreatief hockey.

Leuk detail: uit een wedstrijdverslag blijkt dat in die tijd uitwedstrijden bezocht werden per trein (ook in de jaren na de Tweede Wereldoorlog was het heel gebruikelijk. Pas begin jaren zestig, als je geluk had, ging je per auto).

Het tenue van Concordia in de eerste twee seizoenen (links) en vanaf het derde seizoen (rechts).

 

Het recentere verleden van hockeyclub AMVJ
Wat weinig leden weten is dat AMVJ tot in de jaren 70 al haar buiten sporten beoefende in het Amsterdamse Bos. Het huidige clubhuis van VRA was het clubhuis van AMVJ en het keek uit op haar velden. De grasvelden die er nu nog liggen (een deel is al kunstgras) en waar VRA, Pinoké, Hurley en Amsterdam op spelen waren de velden van AMVJ hockey en voetbal. In het Amsterdamse bos werd naast ons clubhuis zelfs het eerste verlichte kunstgras hockeyveld aangelegd. Het veld voldeed niet aan de wedstrijdnormen maar werd gebruikt als trainingsveld voor het Nederlands elftal en uiteraard onze vereniging.

In augustus 1975 verhuist AMVJ van het Amsterdamse Bos naar de huidige locatie aan het Loopveld. Dit gebeurde vanwege de eerder geuite wens van de KNHB om een nationaal hockey centrum te maken wat vergelijkbaar was met wat Zeist is voor de KNVB. Hier paste geen voetbal in. Begin 70-er jaren wordt AMVJ voetbal verzocht te verhuizen naar nieuwe velden. Hockey en tennis mochten blijven. De kans dat de voetbal vereniging op een heel vreemde locatie terecht zou komen was groot. Het toenmalige hockey- en tennisbestuur verklaarde zich solidair met voetbal, in de hoop dat de verhuizing niet zou doorgaan of dat het een grotere kans zou krijgen op een mooie locatie.

De andere aanleiding was ook dat in 1973 het WK hockey in Amstelveen gespeeld zouden worden. Deze kampioenschappen waren er ter gelegenheid van het 75 jarig bestaan van de KNHB. Tevens waren deze uniek. Het waren namelijk dames en heren kampioenschappen. Dat was nog niet eerder gedaan. Het nationaal hockey centrum is er nooit gekomen en bleek later ook een smoesje. Hockeyclub Amsterdam bleek een oogje te hebben op de hockeyvelden èn de tennisbanen van AMVJ. De toenmalig voorzitter van het Algemeen Bestuur van AMVJ, Dhr. Collot D'Escury, was ook prominent in kringen van Hockeyclub Amsterdam!

Hockeyclub Amsterdam maakte tijdens de recente verbouwing van haar clubhuis overigens gebruik van het oude AMVJ clubhuis.

De huidige accommodatie op het Loopveld
De architect wint met het ontwerp van het huidige clubhuis (nu deels afgebroken) van AMVJ zelfs een prijs. Dit vanwege het goed passen in de groene, weideachtige omgeving van AMVJ. Ergens doet het gebouw denken aan een boerderij. De weinige ramen zijn daar wellicht debet aan, hoewel ze niet zo goed passen bij een clubhuis. Één van de redenen was, dat de tafeltennisclub op het laatste nippertje erbij kwam. Zij moesten de in gebruik zijnde locatie verlaten. Dit is de reden van de hoogte van de plafonds. Deze voldeden aan de tafeltennisbond eisen. Ook vanwege de hoge kosten moest tafeltennis erbij komen. In oorspronkelijke opzet was bestond de bovenbouw uit twee delen. De twee bars centraal. Eén voor voetbal en één voor hockey. In de praktijk bleek al gauw dat, dat niet werkte. AMVJ voetbal was een zaterdag vereniging. Door de oorspronkelijke christelijke grondslag moest er op zaterdag gevoetbald worden. Voor hockey was dit geen optie daar er alleen op zondag gespeeld kon worden in competitie verband. In het Amsterdamse Bos gold wel de regel dat er pas na 12 uur gespeeld mocht worden. Men moest in de gelegenheid zijn om de zondagmorgen bijeenkomsten aan het Leidsebosje bij te wonen.

Ondanks de gedwongen verhuizing uit het Amsterdamse Bos moest AMVJ zelf opdraaien voor de kosten van een nieuw te bouwen onderkomen. De gemeente was slechts bemiddelaar: de grond op het Loopveld was van de gemeente Amstelveen. Nog steeds trouwens, het Loopveld wordt gepacht door de gemeente Amsterdam. De bouw van het clubhuis leidde tot hoge kosten en, omdat het gebouw veel duurder uitpakte dan begroot, tot schulden; ze kwamen voor een deel voor rekening van de sportverenigingen. Door de verkoop van het gebouwencomplex aan het Leidsebosje kon ook die opgebouwde schuld worden afgelost. Daardoor verminderde de financiële druk op de sportverenigingen voor een deel. De rest van het kapitaal ging naar de Stichting Vermogensbeheer en kon renderen (kapitaal inmiddels opgelopen tot nu ruim vijf miljoen euro). De sportclubs kregen sindsdien donaties uit de rente-opbrengst en werden daardoor van hun noodlijdendheid verlost.

Dit alles speelde zich rond 1980 af. De juridische onafhankelijkheid was op 17 april 1980. Deze opbrengsten gingen naar een stichting die het clubhuis beheerde en ook de creatieve tak zou ondersteunen. Na 1980 hield deze creatieve tak op te bestaan. Wel werd er een bedrag gereserveerd voor deze tak. Na een afgesproken aantal jaren, zou bekeken worden of dit gelukt was zo niet dan zou dit vermogen ten goede komen aan de sportverenigingen. Inmiddels is het AMVJ fonds actief op sociaal en cultureel gebied.

Rond 1984/1985 werd er ook besloten om met de jeugdafdeling te stoppen vanwege het gebrek aan leden. Het ledenaantal was door de verhuizing uit het bos flink achteruit gegaan. In de komende jaren is besloten dat de hockeyclub verder zou gaan als club voor senioren en studenten.

Kunstgrasvelden

In 1995 werd op de ALV al het besluit genomen om een tweede kunstgrasveld aan te leggen. De extra bijdrage van de leden van 25 gulden op de contributie om de aanleg daarvan te bekostigen was snel een feit, het veld lag er niet zo snel. Acht lange jaren van overleggen met de gemeente hebben uiteindelijk wel resultaat gebracht: plotseling of vrij uit het niets werd in juli 2002 begonnen met de aanleg van het veld. In november 2002 kon -na wat meteorologische en oorlogszuchtige tegenslagen- op het nieuwe kunstgrasveld gespeeld worden. Sommige leden waren daar toch een beetje rouwig om: het grasveld van AMVJ was van een dusdanige winnaarskwaliteit dat het nieuwe kunstgras wat tegenviel...

Met dank aan Roland Slotema, Maarten Sneep, AMVJ-historicus en Dolf van den Bos, Pinoké-historicus. Recent heeft er nog een aanvulling op dit historisch verhaal plaatsgevonden. Dank hiervoor aan Arnold Nieuwstad, ex-lid en secretaris in de jaren '60 en '70.

Heren 1 van AMVJ werd bij de start op 't Loopveld (in 1975) verrast met nieuwe hockeyballen namens dagblad Parool. Op de achtergrond het toen nog gloednieuwe clubhuis. Heren 1 speelde nog op gras, maar had wel een coach én een masseuse...

2007

Na lange onderhandelingen is in maart 2007 gestart met de vernieuwbouw van het huidige clubhuis. Op 28 januari 2008 is het clubhuis officieel geopend. Verder is op zondag 6 mei 2007 de jeugdafdeling heropgericht. Inmiddels telt de jeugdclub zo'n 650 leden.

interview oprichters jeugdafdeling